DBH 4: Suaren bila filmaren galdetegia.

Gizakiaren eboluzioaren inguruan Jean Jacques Annaud zuzendariaren "Suaren bila" filmea ikusi dugu, 1981ean egindakoa. Garai hartako zientzilari onenen aportazioak izan zituen bai eta etologo eta hizkuntzalarienak ere.
Azpiko irudian klikatuz gero filmea ikusiko duzue YouTuben. Hasierako hitzak alemanieraz dauden arren, ez arduratu, filmean ez dute hitzik egiten eta.


Hona hemen filmari buruzko hainbat galdera:

1) Zer garrantzia dauka suak hominidoentzat? Zertarako erabiltzen dute?

2) Zein da neandertalen dieta?

3) Neandertalek haragia ere jaten dute, baina zer dira, ehiztariak, sarraskijaleak, kanibalak... ?

4) Zeintzu animalia azaltzen dira filmean? Hauetatik zeintzuk iraungi ziren?

5) Konpara itzazu homo erectus-en, neandertalen eta homo sapiens-en armak.

6) Aipa itzazu neandertalen eta homo sapiens-en arteko desberdintasunak:

     - Itxuran.

     - Komunikatzeko gaitasunean

     - Bizilekuetan

     - Arte, kultura eta zientziari dagokionean

7) Zure ustez neandertalak gizaki inteligenteak dira? Jar itzazu filmean azaltzen diren adibideak.

8) Filmean, zer ikasi dute neandertalek homo sapiens-engandik?

9) Filmaren arabera, zein izan zen homo sapiens-en arrakastaren giltza?

10) Neandertalak iraungi ez balira, non eta nola biziko zirela uste duzu?

11) Filman agertzen diren homo sapiens-ekin identifikatzen al zara? Zertan bai, zertan ez?

DBH 1: Bederatzigarren planeta.

Kaliforniako (AEB) Konstantin Batygin eta Mike Brown-ek bederatzigarren planeta izan daitekeena aurkitu dute. Lurra baino hamar aldiz handiagoa da, neptunoren antzekoa, baina oso urruti dago, Eguzki Sistemaren mugan, eta ondorioz 15-20.000 urtetako orbita egiten du. Momentuz ez diote izenik ipini eta 9. planeta edo X planeta izenaz ezagutzen da. Klikatu irudian:

DBH 4: Biologia. Lehiaketa.

Hona hemen sei zientzialari biziaren jatorria eta eboluzioa aztertu zituztenak. Identifika ezazu bakoitza (ez daude ordena kronologikoan) eta eman ezazu bakoitzari buruzko informazioa eta zein esperimentu edo teoria plazaratu zuen.

DBH 4: Biologia. Hominidoak

Hemen dituzue "La odisea de la especie" dokumentaleko hainbat pasarte. Klikatu argazkietan.

- Australopithecus afarensis
- Homo habilis
- Homo ergaster
- Homo erectus

Batxi 2 / DBH 4: Unibertsoaren sorrera eta Lurraren bilakaera

10 minutuko bideo honetan unibertsoaren sorrerarekin hasi eta ondoren Lurrak izan duen bilakaera azaltzen du. Bizidunen eboluzioa ere azaltzen da. Egia esan kontzeptu ugariren nahas mahasa da, baina nahiko era atseginean adierazten du denboran zeharreko bilakaera. Klikatu argazkian.

Batxi 2: Lur. Mineralak.

Hemen dituzue hainbat mineralen izenak eta argazkiak.
1- Lotu itzazue izenak eta argazkiak
2- Ordena itzazue gogortasunaren arabera.
3- Bila ezazue zein den bakoitzaren erabilera.
4- Esan ezazue planetako zein tokitan lortzen den mineral bakoitza.

Izenak (alfabetoaren ordenan):
- Amatista
- Azurita
- Bauxita
- Galena
- Grafitoa
- Halita
- Izotza
- Limonita
- Magnetita
- Pirita
- Siderita
- Zirkoia

DBH 4: Bio. Organo homologoak eta analogoak.

Organo homologoak:
Jatorri bera duten organoak dira, baina funtzio desberdina betetzen dutenez itxura ere desberdina dute.
Adibidez, hegaztien mokoak.

Abozeta
(Recurvirostra avosetta)

Lanperna-musua
(Fratercula arctica)

Miru gorria
(Milvus milvus)

Pelikanoa
(Pelecanus onocrotalus)







Bila ezazu interneten nola eta zertarako erabiltzen duen hegazti bakoitzak bere mokoa.


Organo analogoak:
Jatorri desberdina duten organoak dira, baina funtzio bera betetzen dutenez itxura ere antzekoa dute.
Adibidez, animalien hankak.

Olagarroa
(Octopus vulgaris)






Gizakia
(Homo sapiens)






Ibai karramarro arrunta
(Austropotamobius pallipes)

Karabela portugesa
(Physalia physalis)

Batxi 2: Lur. Sumedi erraldoia Iberiar penintsulan.

Sumendi erraldoi batek eztanda egin omen zuen Iberiar Penintsulan duela 477 milioi urte. Garai hartan penintsula Gondwana kontinentearen kostaldean kokaturik zegoen eta bizia ozeanotan baino ez zen existitzen. Galiziatik Sardiniarainoko errauts geruza bat aztertu dute eta toki guztietan une berean sortua izan zela ikusi dutenez, eztanda bakar baten ondorioa izan zela uste dute, 1 eta 8 arteko eskala batean 6 inguruan egongo litzatekeena.

Informazio zehatzagoa eta zabalagoa www.rtve.es webgunean duzue.

DBH 4: Biologia. Sailkapen binomiala aztertzen.

Ikusi dugu klasean Lineok espezie guztiak bi izenekin izendatuz sailkapen oso bat egin zuela bere Systema Naturae liburuan. Lehenengo izenak generoa adierazten zuen, eta honek espezie arteko loturak eratzea ahalbidetzen du. Bigarrenak berriz espeziearen ezaugarriei egiten die erreferentzia. Azter itzazue ondorengo txorien izenak:
- Genero berekoak dira?
- Zer adierazten du bakoitzaren izen zientifikoak?

1. multzoa:

2. multzoa

3. maila

DBH 4: Lehiaketa. Aintzinako arbasoak

Hemen dituzue gaur egungo ugaztun batzuen arbasoak. Saia zaitez bakoitzaren ondorengoa zein izan daitekeen asmatzen. Ez da erraza, baina bueno. Marrazkiak handiago ikusteko klika ezazu beraien gainean.

Deinogalerix

Dinocrocuta

Eohippus

Miacis

Pakicetus

Batxi 2: Lur. Kanbriar aroko itsasoa

Hemen duzue Kanbriar Aroko itsasoa erakusten duen bideoa. Klikatu argazkian.

DBH 4: Kimika. Elementu berriak taula periodikoan.

Taula periodikoko lau elementu kimiko berri onartu ziren 2015eko abenduaren 30ean. Hemen duzu hau azaltzen duen Zientzia.eus webguneko artikulua. Klikatu argazkian.