DBH 1: Natura. Aldaketak

Aldaketa motak aztertzen ari garela, hemen dituzue aldaketa fisikoen eta kimikoen adibide batzuk.
Ondorengo irudi bakoitzari begiratu eta erantzun itzazu galdera hauek:
a) Zer gertatu da errealitatean?
b) Zein motatako aldaketa izan da?
c) Zergatik diozu aldaketa horrelakoa izan dela?

DBH 1: Natura. Lehiaketa (4)

Ondoko argazkia Oymiakon herrixkan aterata dago, Errusian. Munduko bizitokirik hotzena omen da Oymiakon. Bertako haurrek eskolara ez dute joan beharrik tenperatura -52ºC-tik behera jeisten den egunetan. Guk erabiltzen ditugun termometroek ez dute Oymiakonen funtzionatzen. Zergatik?

DBH 1: Natura. Sustantzien egoera aldaketak

Hona hemen hainbat esaldi. Azal ezazue beltzez dagoen hitzaren esanahia eta bide batez esaldi osoaren esanahia.
1) Gesaltzako gatzagetan ur gazia lurrunduz lortzen dute gatza.
2) Atzo sobratu zitzaidan garbantzuen salda izoztu egin nuen hurrengo astean jateko.
3) Lapikoan ura 100ºC-tan irakiten zegoela tapa altxadu dut eta bertan ura kondentsatu da.
4) Armairuan alkanfor bolak sartu ditut eta sublimatzerakoan sitsak hil ditu.
5) Txokolatearen fusio puntua 36ºC-tan dagoenez ahora sartzerakoan egoera aldatzen du.

MGZ: Material berriak

Etengabe ari zaizkigu material berriak gizarteko hainbat esparru hobetzen. Zuen arteko talde batek Grafenoa zer den eta zertarako erabiltzen den azalduko digu baina material berriak ugari dira. Hona hemen beste lau material.
Esan ezazue bakoitza zer den eta zertarako erabiltzen den.
- Mischmetal
- Dexterra
- Buckminsterfullerene
- Tulioa
Eta hauetaz gain gauza berezi bat:
- Solar Jacket

MGZ: Hegan egiten duen errobota.

Berriz ere TED.com-era jo eta Vijay Kumar zientzilaria daukagu "kuatrikoptero" bat aurkezten, hau da, lau errotore dituen errobot hegalaria. Pennsylvaniako Unibertsitateko ikasleek egin dute bere gidaritzapean.
Azalpenak ingelesez badira ere posible da españolezko azpitituluak jartzea. Klikatu irudiaren gainean.

DBH 1: Natura. Dentsitatearen ariketak

Hemen dituzue sustantzia batzuren dentsitateak (g/cm³):

Urrea (19'30)
Burdina (7'96)
Porlana (3'00)
Ura (1'00)
Izotza (0'92)
Zura (0'6-0'9)
Airea (0'00129)

Datu hauek kontutan izanik erantzun itzazu ondorengo galderak:

a) Porlanaren zenbat gramo behar dira 15cm³-ko bolumena lortzeko?
b) 25 kilogramo burdinek zenbat okupatzen dute?
c) Sustantzia baten 250 gramok 300 ml-ko bolumena dute. Zein sustantzia da?
d) Airearen zein bolumen behar da 516 gramotako masa edukitzeko?
e) Metro kubiko bat urrek zenbateko masa du?
f) Badaukat 20 dm³ burdin eta 20 dm³ porlan. Zenbateko masa dut guztira?
g) Kilogramo laurden bat izotzek zenbateko bolumena dauka?

Saint Patrick's Day

DBH 1: Natura. Eguraldiaren unitateak (ºF eta ºC)

Estatu Batuetako eguraldiaren mapan oso tenperatura altuak azaltzen direla dirudi. Ez, ez daude beroak ito beharrean, benetan gertatzen dena da beste tenperatura eskala bat erabiltzen dutela, Fahrenheit eskala hain zuzen ere. Hemen duzue baliagarria izango zaizuen tresna bat: Fahrenheit-Celsius aldatzailea
Bila ezazue beraz une honetan Amerikako Estatu Batuetako Boston, New York, Washington, Chicago, Houston, Seattle, Los Angeles eta San Francisco hirietan dagoen tenperatura
(ºF eta ºC-tan, emaitzak borobildu)

Ondoren entzun itzazue ETBko Urko Aristiren azalpenak eta idatz itzazue gaurko Getxo, Arrasate, Zanbrana eta Miarritzeko tenperatura maximoak eta biharko Bilbo, Iruñea eta Gasteizen espero diren maximo eta minimoak (ºC eta ºF-tan, emaitzak borobildu)
Eguraldia ETB

DBH 1:Natura. Magnitudeak eta unitateak

Ondoan duzue Ze esatek taldearen diskaren azala. Bertan bafleak azaltzen dira beren musikaren potentziaren erakusgarri. Baina musikaren bolumena zein unitatetan neurtzen den badakizue?
Ez?
Izan ere klasean Sistema Internazionaleko ohiko magnitudeak ikusi ditugu, baina badaude beste asko ere. Saia zaitez ondorengo magnitudeen unitateak aurkitzen:
- Musikaren bolumena
- Elikagai baten balio energetikoa
- Urrearen purutasuna
- Angelua
- Informatika artxiboen memoria
- Miopia
- Indar elektrikoaren potentzia
- Indarra
- Itsasoko abiadura
- Izarren arteko distantzia

MGZ/DBH 1: Kontzientziarik hartuko al dugu inoiz?

Gure kontzientziak astindu asmo duen bideo bat:
Recycling a bottle, flashmob style. Klikatu irudian.

DBH 1: Natura. Metodo zientifikoa

Hona hemen metodo zientifikoa lantzeko ariketatxo bat.
Planteaturiko egoera bakoitzarekin galdera egokia formulatu, hipotesiak zerrendatu eta hipotesi bakoitza baieztatu edo baztertzeko froga egokiak diseinatu. Hauek dira egoerak:
1) Telebistako mandoaren botoi gorriari eman diot baina telebista ez da piztu.
2) Josuk gidatzen duen tranbia egunero nire geltokitik pasatzen da 8:15tan. Nire erlojuan 8:15 dira baina tranbiarik ez da ageri.
3) Olentzerori zapatila berriak eskatu dizkiozu. Gabon gauean zure opariaren kutxa ireki, eta hau sorpresa! Galtzerdiak zeuden barruan!
4) Ordenagailuan "M" tekla sakatu dut baina pantailan "W" hizkia azaldu da.
5) Moskutik duela 10 egun bidali nuen postala ez da oraindik etxera iritsi.
6) Goizean kamiseta garbitu eta lehortzen utzi duzu zintzilikatuta. Arratsaldean jasotzera joan zarenean oraindik bustita dagoela konturatu zara.

MGZ: La Red Social filmaren galdetegia

Hemen duzue ikusi berri dugun La Red Social filmaren inguruko galdetegia. Bertan Facebook sare soziala nola sortu zen ikusten da.




1- Nola sortzen zaio protagonistari Facebooka egiteko ideia? Bat-batean okurritu zitzaion ala aurretik egindako beste zerbaitetan oinarritu zen? Azaldu.
2- Zer nolako oztopoak aurkitu zituen Facebooka sortzerakoan?
3- Hasiera batean publizitateak badu lekurik Facebooken? Zergatik?
4- Facebookek badu arriskurik? Azaldu.
5- Iruditzen zaizu edozein pertsona izan daitekeela horrelako proiektu bat diseinatzeko eta martxan jartzeko gai? Zer behar da horretarako?
6- Uste duzu Facebookek mundua aldatu duela? Zergatik?
7- Beste horrelako edo antzerako aurrerapenik ezagutzen al duzu?
8- Filmean abokatuarekin hizketan ari dela honek esaten dio: "Bosnian ez dute errepiderik baina Facebooka badute". Zer iruditzen zaizu esaldi hau?
9- Imaginatzen duzu mundua internetik gabe? Zer aldatuko litzateke zure kasuan?
10- Egin bi zerrenda, alde batetik teknologia berrien alde onak eta bestetik alde txarrak. Zerrenda bakoitzean gutxienez hiru gauza aipa itzazu.

MGZ: Zahartasun programatua

Duela hamarkada batzuk gauzak luze iraun zezaten egiten ziren, baina kontsumismoa garatu ahala gauzek denbora jakin bat baino iraun ez dezaten "programatzen" dira. Hau da gutxienez Comprar, tirar, comprar dokumentalak erakusten diguna.
Comprar, tirar, comprar

Kontrako aldean berriz Livermoreko bonbila dugu. Livermore Californiako hiri bat da eta bertako suhiltzaileen egoitzan 1901ean piztu zen bonbila bat dago, ehun urte baino gehiago pasa diren arren, inoiz ere itzali gabe oraindik argitzen dirauena. Gaur egun webcam batek egunero 24 orduz erakusten du. Aipatzekoa da dagoeneko bi webcam izorratu direla baina bonbilak pizturik dirauela.
Livermoreko bonbilari buruzko artikulua
Bonbilaren webcam-a

Berria: "El cielo de Canarias" bideoa

Daniel Lopez astro-argazkilari profesionala da.
El cielo de Canarias webgunea sortu du. Teideko gau izartsuen argazkiak atera eta time-lapse teknika erabiliz muntaia ederrak egin ditu.

El cielo de Canarias 2012/The light of stars
Goza ezazue!

DBH 1: Natura. Euskal Herriko Onddoak

Hemen duzue Gasteizko Miguel de Unamuno Ikastetxeko DBH 1D gelako ikasleek Natur Zientzietan eginiko bigarren bideoa. Oraingoan "Euskal Herriko Onddoak" aurkezten dizkigute. Klikatu irudian.